Synod z Whitby – Spotkanie religijne czy polityczna bitwa o władzę?

Rok 664 naszej ery. Chłód jesienny owiewał wybrzeża Anglii, a w małym miasteczku Whitby toczyła się batalia o wpływy, której stawką była nie tylko przyszłość religii, ale i los samego królestwa Northumbrii. Synod z Whitby, nazwany tak od miejsca jego odbycia, był wydarzeniem przełomowym dla historii wczesnej Anglii. Z pozoru proste spotkanie duchownych, w rzeczywistości skrywał w sobie spór o fundamentalne kwestie wiary, politykę i władzę.

Historia tego synodu jest niczym dobry dramat. Głównym bohaterem była królowa Northumbrii Ealfhled, kobieta o niezwykłym charakterze i silnej woli. U jej boku stał biskup Wilfrid, gorliwy zwolennik rzymskiego obrządku kościelnego, który uważał go za jedyny prawdziwy. Po drugiej stronie barykady stali arcybiskupi Iona oraz Agilbert, którzy reprezentowali tradycje irlandzkie i celtyckie, popularne w Northumbrii.

Na pierwszy rzut oka konflikt wydawał się czysto religijny. Spór dotyczył daty Wielkanocy - Wilfrid argumentował za obliczeniami stosowanymi przez Kościół Rzymski, podczas gdy Iona i Agilbert trzymali się tradycji irlandzkiej. Ale pod powierzchnią tego sporu tkwiły głębsze problemy:

• Wpływ polityczny: Wilfrid, popierany przez królową Ealfhled, widział w przyjęciu obrządku rzymskiego szansę na zacieśnienie więzi z papieżem i zwiększenie prestiżu Northumbrii na arenie międzynarodowej.
• Kontrolowanie dóbr: Przyjęcie nowego obrządku oznaczałoby zmianę hierarchii kościelnej, a co za tym idzie - przegrupowanie wpływów i dóbr materialnych.

Synod trwał kilka dni i był pełen napięcia. Debaty były zacięte, a strony nie ustępowały ze swoich stanowisk. W końcu królowa Ealfhled podjęła decyzję: obrządek rzymski został uznany za obowiązujący w Northumbrii.

Ta decyzja miała daleko idące konsekwencje. Zjednociła religijnie Northumbrię z resztą Anglii, przyczyniając się do powstania jednego narodu. Wzmogło to także wpływy papieża na Wyspach Brytyjskich. Z drugiej strony Synod z Whitby nie zakończył sporów religijnych, które trwały jeszcze przez wiele lat.

Co wydarzyło się po Synodzie z Whitby?:

Synod z Whitby był wydarzeniem o wielkim znaczeniu historycznym. Ujawnił złożoność stosunków religijnych w 7-wiecznej Anglii, gdzie polityka i religia splatały się w ciasny węzeł. Do dzisiaj Synod pozostaje fascynującym przykładem tego, jak decyzje podejmowane na niewielkim synodzie mogą wpłynąć na bieg historii całych narodów.